Khoản 4 Điều 172 Bộ luật Tố tụng hình sự 2015 quy định: “Trường hợp thay đổi hoặc bổ sung quyết định khởi tố vụ án hình sự, nhập vụ án thì tổng thời hạn điều tra không vượt quá thời hạn quy định tại các khoản 1, 2 và 3 Điều này”. Đối với trường hợp thay đổi tội danh thì việc quy định như trên là phù hợp. Tuy nhiên, đối với trường hợp khởi tố bổ sung hoặc nhập vụ án do bị can phạm tội khác hoặc nơi khác chuyển đến thì việc quy định này là có vướng mắc, bất cấp trong cách tính thời hạn điều tra.

Theo quy định nêu trên thì thời hạn điều tra của tất cả các vụ án được nhập lại giải quyết chung đều phải được tính kể từ khi ra quyết định khởi tố đối với hành vi phạm tội đầu, để tổng thời hạn điều tra không vượt quá thời hạn của từng loại tội theo quy định tại khoản 1, 2 và 3 Điều 172 Bộ luật Tố tụng hình sự. Điều này dẫn đến bất cập là trong trường hợp đang điều tra thì phát hiện bị can còn nhiều lần phạm tội khác phải khởi tố bổ sung, nhưng thời hạn điều tra của lần phạm tội đầu sắp hết (kể cả đã gia hạn) thì không còn thời gian để tiến hành điều tra đối với hành vi phạm tội bị phát hiện sau. Trường hợp này cũng xảy ra đối với các vụ án do nơi khác chuyển đến để nhập giải quyết chung.

Ví dụ: Ngày 01/01/2018 khởi tố vụ án hình sự để điều tra đối với bị can về tội trộm cắp tài sản thuộc loại tội ít nghiêm trọng. Quá trình điều tra phát hiện bị can còn thực hiện nhiều tội phạm khác cũng đều là loại tội ít nghiêm trọng và lần khởi tố sau cùng là ngày 25/4/2018. Theo quy định tại khoản 4 Điều 172 BLTTHS thì tổng thời hạn điều tra của tất cả các vụ án này không quá 04 tháng (kể cả gia hạn), thì thời hạn điều tra sẽ hết vào ngày 01/5/2018. Trong khi vụ án sau cùng mới khởi tố vào ngày 25/4/2018 thì không còn thời gian để điều tra giải quyết và cũng không thể tách ra để điều tra giải quyết độc lập vì sẽ bất lợi cho bị can.

Do gặp vướng mắc, bất cập nên có quan điểm cho rằng vẫn tiếp tục thực hiện theo quy định tại mục 18.2 điều 18 của Thông tư 05/2005/TTLT-VKSTC-BCA-BTP ngày 07/9/2005: “Trường hợp đang điều tra vụ án mà lại khởi tố điều tra bổ sung về một tội phạm khác thì việc điều tra đối với các hành vi phạm tội trong vụ án được thực hiện đồng thời và thời hạn điều tra được tính tiếp kể từ khi ra quyết định khởi tố đối với hành vi phạm tội sau cho đến khi kết thúc điều tra đối với tất cả các hành vi phạm tội”. Tuy nhiên, Thông tư 05 hướng dẫn thi hành Bộ luật Tố tụng hình sự năm 2003 nên không thể áp dụng để thực hiện Bộ luật Tố tụng hình sự năm 2015.

Để tránh vi phạm pháp luật tố tụng hình sự về thời hạn điều tra và phù hợp với thực tiển giải quyết án hình sự rất mong liên ngành tư pháp cấp tỉnh và trung ương sớm có văn bản chỉ đạo thống nhất cách tính thời hạn điều tra trong trường hợp khởi tố bổ sung, khởi tố mới mà phải nhập vụ án để điều tra giải quyết chung.

Rất mong có ý kiến trao đổi của các đồng nghiệp!

Phan Minh Hiếu - VKSND thành phố Bến Tre